Παθολογική φυσιολογία

Το κόλον και το ορθό διαθέτουν ένα πλούσιο, αλληλεπικαλυπτόμενο δίκτυο αγγείωσης με παράπλευρες επικοινωνίες από το σύστημα της άνω, της κάτω μεσεντερίου αρτηρίας και των έσω λαγονίων αρτηριών.

Οποιοδήποτε τμήμα του παχέος εντέρου μπορεί να προσβληθεί από ένα ισχαιμικό γεγονός, αλλά τα τμήματα που αντιστοιχούν στις οριακές περιοχές αιμάτωσης από δύο διαφορετικές πηγές (σπληνική καμπή-σημείο Griffith και ορθοσιγμοειδική συμβολή- σημείο Sudeck) είναι περισσότερο ευπαθής.

Σημεία Griffith και Sudeck

Η ισχαιμική κολίτιδα χαρακτηρίζεται από υποάρδευση του παχέος εντέρου με, συνήθως, βλεννογονική προσβολή, λόγω μη αποφρακτικής ελάττωσης αιμάτωσης μέσω των ευθέων τελικών αρτηριών ή παρουσίας φλεβικής αποφρακτικής νόσου.

Ευθέα αγγεία

(Τροποιημένο από: P. H. Gordon, S. Nivatvongs “Principles and Practice of Surgery for the Colon, Rectum, and Anus”)

Η παθογένεια της διαφοροποιείται πλήρως από αυτή μεσεντερικής ισχαιμίας (λεπτό έντερο), η οποία, σχεδόν καθολικά, αποτελεί ένα καταστροφικό γεγονός.

Αιτιολογία

Η ισχαιμική κολίτιδα προκαλείται από αποφρακτικούς της αιματικής κυκλοφορίας μηχανισμούς και από καταστάσεις που προκαλούν υποάρδευση-χαμηλή αιματική ροή («low-flow») στο παχύ έντερο:

• Χειρουργικές επεμβάσεις: τοποθέτηση μοσχεύματος για ανεύρυσμα αορτής με απολίνωση της κάτω μεσεντερίου αρτηρίας, μετά από κολεκτομές με απολίνωση αγγείων πέραν των ορίων εκτομής
• Καταστάσεις υπότασης και χαμηλής παροχής παροχής αίματος στην περιφέρεια: καρδιακή ανεπάρκεια, έμφραγμα μυοκαρδίου, οξεία παγκρεατίτιδα σε φάση καταπληξίας, κλπ
• Συμπαρομαρτούντα νοσήματα που προκαλούν απόφραξη μικρών αγγείων: αθηρωμάτωση, αγγειίτιδα, πολυκυτταραιμία, σακαχαρώδης διαβήτης, κρίση δρεπανοκυτταρικής αναιμίας
• Φλεβική θρόμβωση: φλεγμονές, υπερπηκτικές καταστάσεις
• Φάρμακα: αντισυλληπτικά, αντιυπερτασικά, αγγειοσυσπαστικά, διγοξίνη
• Μηχανικά αίτια (συστροφή), αποφρακτικά αίτια (νεοπλάσματα, σύνδρομο Ogilvie)

Κλινική εικόνα

Οξεία έναρξη κοιλιακού άλγους, ιδιαίτερα στο αριστερό λαγόνιο βόθρο, αιματηρές διάρροιες, συχνά πυρετός και κοιλιακή διάταση, συνήθως χωρίς σημεία περιτοναϊσμού.

Παρακλινικός έλεγχος

• Λευκοκυττάρωση
• Ακτινογραφία κοιλίας: Μη ειδικά ευρήματα. Σε προχωρημένο στάδιο: ελεύθερος αέρας από διάτρηση, ενδοτοιχωματικός αέρας (εντερική πνευμάτωση), αέρας στο πυλαίο σύστημα.
• Βαριούχος υποκλυσμός: Χαρακτηριστικά δακτυλιοειδή εντυπώματα σαν «άκρο αντίχειρα» («thumbprinting») στο εντερικό τοίχωμα, λόγω υποβλεννογονίου αιμορραγίας και οιδήματος (εμφανή και στην απλή ακτινογραφία μερικές φορές).
• Αξονική τομογραφία: Πάχυνση εντερικού τοιχώματος. Σε προχωρημένο στάδιο: ευρήματα όπως και στην απλή ακτινογραφία κοιλίας.
• Κολονοσκόπηση: Οιδηματώδης/εξελκωμένος βλεννογόνος. Σε προχωρημένη ισχαιμία: κυανόμαυρος δυσχρωματισμός με σκοτεινόχρωες μη βιώσιμες στικτές περιοχές.

Α. Κολοσκοπική εικόνα ισχαιμικής κολίτιδας.

Β. Πάχυνση του τοιχώματος του αριστερού κόλου (βέλη) στην αξονική τομογραφία κοιλίας σε ασθενή με ισχαιμική κολίτιδα.

Θεραπεία

Ενδοφλέβια χορήγηση υγρών, χορήγηση ευρέος φάσματος αντιβιοτικών, εντερική ανάπαυση.

Οι περισσότεροι ασθενείς (80 – 90%) ανταποκρίνονται πλήρως.

Πρόοδος σε γάγγραινα και διατοιχωματική ισχαιμία είναι σπάνια και απαιτεί χειρουργική επέμβαση, ήτοι: εκτομή πάσχοντος τμήματος παχέος εντέρου και τελική κολοστομία (η αποκατάσταση της συνέχειας του εντέρου με αναστόμωση αποφεύγεται, λόγω της υποκείμενης ισχαιμίας).

Η ανάπτυξη ινωτικής στένωσης είναι φαινόμενο που εμφανίζεται αργά στην πορεία της νόσου και δεν μπορεί να προβλεφθεί.