Ανατομικά ο πρωκτός είναι το τμήμα του πεπτικού σωλήνα, μήκους 2 εκ, από την οδοντωτή (κτενιαία) γραμμή έως το πρωκτικό άνοιγμα, δηλαδή το σημείο μετάπτωσης του στιλπνού, άτριχου πρωκτοδέρματος στο περιπρωκτικό δέρμα.

Από χειρουργική άποψη, ο πρωκτικός αυλός ορίζεται όλο το τμήμα του πεπτικού σωλήνα περιφερικά της προσφύσεως του ανελκτήρα μυός.

Ο ανελκτήρας μυς δημιουργεί μια οξεία γωνία μεταξύ του κατώτερου ορθού και του πρωκτικού σωλήνα, που ονομάζεται ορθοπρωκτικός δακτύλιος.

Ο χειρουργικός πρωκτός ή πρωκτικός αυλός (συνολικό μήκος 4 εκ) περιλαμβάνει:

• Την υπερ-οδοντωτή περιοχή από τον ορθοπρωκτικό δακτύλιο έως την οδοντωτή γραμμή (ιστολογικά, μεταβατική ζώνη κυλινδρικού στο πλακώδες επιθήλιο), μήκους 2 εκ.
• Την οδοντωτή γραμμή
• Την υπο-οδοντωτή περιοχή, που αποτελεί τον ανατομικό πρωκτό, που καλύπτεται από πλακώδες επιθήλιο (πρωκτόδερμα)             μήκους 2 εκ από την οδοντωτή γραμμή ως το πρωκτικό άνοιγμα

Ολόκληρος ο πρωκτικός αυλός περιβρογχίζεται από το σφιγκτηριακό σύμπλεγμα που περιλαμβάνει:

• Τον έσω σφιγκτήρα (λείος μυς, με ακούσια σύσπαση)
• Τον έξω σφιγκτήρα (γραμμωτός μυς), με 3 μοίρες: την υποδόρια, την επιπολής και την εν τω βάθει
• Τον ανελτήρα μυ (γραμμωτός μυς), που αποτελείται από το λαγονοκοκκυγικό, τον ηβοκοκκυγικό και τον ηβοορθικό μυ και αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του εδάφους της πυέλου, δηλαδή του πυελικού διαφράγματος
• Μεταξύ του έσω και του έξω σφιγκτήρα πορεύεται ο κοινός επιμήκης μυς (conjoined longitudinal muscle), που σχηματίζεται από την επιμήκη μυΪκή στιβάδα του ορθού και ίνες από τον ανελκτήρα, και καταφύεται στο περπρωκτικό δέρμα, ως δερματικός καταφυτικός μς του πρωκτού (corrugators cutis ani muscle).

Το επιθήλιο ύπερθεν της οδοντωτής γραμμής προσφύεται χαλαρά στην υποκείμενη μυϊκή στιβάδα σχηματίζοντας τις στήλες του Morgagni.

Στις ημισεληνοειδείς πτυχώσεις που σχηματίζονται στο κατώτερο τμήμα των στηλών εντοπίζονται οι πρωκτικές κρύπτες και εκβάλλουν οι πρωκτικοί αδένες.

Ανατομία πρωκτού

(Τροποποιημένο από: P. H. Gordon, S. Nivatvongs “Principles and Practice of Surgery for the Colon, Rectum, and Anus”)