Οι αιμορροΐδες είναι αγγειακά «μαξιλάρια», αποτελούμενα από αρτηριοφλεβώδεις επικοινωνίες, συνδετικό ιστό και λείες μυϊκές ίνες, που προστατεύουν τον πρωκτικό σωλήνα κατά την αφόδευση και έχουν κάποιο ρόλο στην εγκράτεια των κοπράνων.

Βρίσκονται σε σταθερή θέση, η οποία, συγκεκριμένα, είναι: η αριστερή πλαγία, η δεξιά οπισθία και η δεξιά προσθία (3^η, 7^η και 11^η ώρα του πρωκτού, όταν ο ασθενής βρίσκεται σε γυναικολογική θέση).

Διακρίνονται σε:

• Εσωτερικές: Εγγύς της οδοντωτής γραμμής, κάλυψη από κυλινδρικό επιθήλιο, απουσία νευρικών απολήξεων, συμπτωματικές όταν, λόγω μεγέθυνσής τους, προβάλουν εντός του πρωκτικού σωλήνα.
• Εξωτερικές: Άπω της οδοντωτής γραμμής, πλακώδες επιθήλιο (δέρμα), παρουσία νευρικών απολήξεων, συμπτωματικές όταν θρομβωθούν.

 Οι εσωτερικές αιμορροΐδες ταξινομούνται σε:

• 1^ου βαθμού: δεν προπίπτουν, εμφανείς στην πρωκτοσκόπηση
• 2^ου βαθμού: αυτόματη ανάταξη μετά την κένωση
• 3^ου βαθμού: ανάταξη με χειρισμούς από τον ασθενή
• 4^ου βαθμού: μόνιμα σε πρόπτωση

Α. Αιμορροϊδες 4ου βαθμού

(Από το προσωπικό αρχείο του Γ. Θεοδωρόπουλου)

Β. Διαγραμματική απεικόνιση της απολίνωσης των αιμορροϊδικών αγγείων (μικρό βέλος) και της αιμορροϊδοπηξίας (μεγάλο βέλος)

Αιτιοπαθογένεια

Η δυσκοιλιότητα, οι καταστάσεις αυξημένης ενδοκοιλιακής πίεσης, η εγκυμοσύνη, η επαναλαμβανόμενη άρση βάρους και η χρόνια προσπάθεια κατά την κένωση και παραμονή στην τουαλέτα για μεγάλο διάστημα είναι μερικές από τις καταστάσεις που οδηγούν στη διολίσθηση των αιμορροϊδικών «μαξιλαριών» και τη χαλάρωση των στηρικτικών ιστών τους

Οι στηρικτικοί ιστοί των αιμορροϊδων είναι ο υποβλεννογόνιος συνδετικός ιστός και ο μυς Teitz, o oποίος αποτελείται από ίνες του επιμήκη μυός του πρωκτού, που διαδράμει μεταξύ του έσω και του έξω σφιγκτήρα.

Τα αγγεία των αιμορροϊδων είναι αυτά είναι οι τελικοί κλάδοι της άνω αιμορροϊδικής αρτηρίας, οι οποίοι υποβλεννογονίως τροφοδοτούν τις αιμορροΐδες.

Το αίμα των αιμορραγουσών αιμορροΐδων είναι αρτηριακής προέλευσης.

Κλινική εικόνα

Εσωτερικές αιμορροΐδες

• Πρόπτωση βλεννογόνου ανατασσόμενη ή μη.
• Αιμορραγία από το ορθό (απώλεια μη αναμεμειγμένου με τα κόπρανα ζωηρού αίματος, συνήθως στο τέλος της κένωσης).
• Δυσάρεστο αίσθημα πληρότητας στην περιοχή του πρωκτού.
• Βλεννώδης εκροή.
• Δυσκολία στην τοπική υγιεινή, «λέρωμα».
• Κνησμός.
• Πρωκταλγία (σε μόνιμη πρόπτωση των αιμορροΐδων που μπορεί να οδηγήσει σε στραγγαλισμό, ισχαιμία και νέκρωσή τους- αιμορροϊδική κρίση).

 Εξωτερικές αιμορροϊδες:

• Αιφνίδιος, σοβαρός περιπρωκτικός πόνος και παρουσία ευαίσθητης, μαλακής υοποδόριας μάζας μελανού-μωβ χρώματος σε θρομβωμένη εξωτερική αιμορροΐδα.
• Σε ασθενείς με αναιμία ή ορατή απώλεια αίματος από το ορθό, λοιπά αίτια θα πρέπει να αποκλειστούν (όπως με κολονσκόπηση για τον αποκλεισμό ύπαρξης κακοήθειας στο παχύ έντερο) πριν αυτά αποδοθούν στις αιμορροΐδες.

Θεραπεία

Για τις αιμορροΐδες 1^ου και τις περισσότερες 2^ου βαθμού: αρχική συντηρητική θεραπεία με τροποποίηση διατροφικών συνηθειών, προσθήκη παραγόντων που αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων, υπακτικά, διαιτολογικός εμπλουτισμός με φυτικές ίνες και αυξημένη πρόσληψη υγρών και εδρόλουτρα με χλιαρό νερό (για ελάττωση της υπερτονίας του σφιγκτήρα).

Ενδείξεις επεμβατικής- χειρουργικής θεραπείας:

• Αποτυχία συντηρητικών μέσων
• Συμπτωματικές 3^ου βαθμού αιμορροΐδες
• 4^ου βαθμού αιμορροΐδες

Είδη τεχνικών:

• Περίδεση με ελαστικούς δακτύλιους (Rubber band ligation): Η περίδεση της βάσης των αιμορροΐδων οδηγεί στην απόπτωσή τους με δημιουργία ουλής.
• Υπέρυθρη φωτοπηξία.
• Υπερηχογραφικά καθοδηγούμενη απολίνωση αιμορροϊδικών αγγείων (Doppler-guided hemorrhoidal artery ligation, DG-HAL): Με τη βοήθεια ειδικού πρωκτοσκοπίου που, στο άκρο του, φέρει Doppler ανίχνευσης αρτηριακών σφύξεων, γίνεται απολίνωση των τελικών κλάδων της άνω αιμορροϊδικής αρτηρίας, με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των αιμορροϊδικών όζων, τον έλεγχο της αιμορραγίας και τη δημιουργία ινώδους ιστού που βοηθά στην καθήλωση και την υποστήριξη του αιμορροϊδικού ιστού. Η τεχνική συνδυάζεται με αιμορροϊδοπηξία, δηλαδή συνεχή ραφή επί του προπίπτοντα βλεννογόνου για την επαναφορά των αιμορροΐδων στη φυσιολογική θέση τους.
• Αιμορροϊδεκτομή : Εκτελείται εκτομή του αιμορροϊδικού ιστού και απολίνωση του αγγειακού μίσχου και στη συνέχεια σύγκλειση του ελλείμματος στο πρωκτόδερμα (τεχνική Ferguson ή «κλειστή» αιμορροϊδεκτομή) ή το έλλειμμα παραμένει ανοικτό για σύγκλειση κατά 2^ο σκοπό (τεχνική Milligan- Morgan ή «ανοικτή» αιμορροϊδεκτομή).

Αιμορροϊδεκτομή

• Αιμορροϊδοπηξία με κυκλικό αναστομωτήρα (Stapled hemorrhoidopexy, Procedure for Prolapsed Hemorrhoids, PPH, Τεχνική Longo): Με τη βοήθεια ενός κυκλικού αναστομωτήρα που εισάγεται διά του πρωκτού, 4 εκ άνωθεν της οδοντωτής γραμμής, επιτυγχάνεται περιμετρική βλεννογονική εκτομή και επανασυρραφή, προκειμένου την ανάρτηση του αιμορροϊδικού ιστού και την αποκατάσταση του χαλαρού, εκφυλισμένου συνδέσμου Parks.