Είναι μία γραμμοειδής λύση της συνέχειας του πρωκτοδέρματος, άπω της οδοντωτής γραμμής, που εμφανίζεται ως εξέλκωση, το έδαφος της οποίας είναι ο έσω σφιγκτήρας, απογυμνωμένος από το πρωκτόδερμα που τον επικαλύπτει φυσιολογικά.

Εμφανίζεται πιο συχνά σε άνδρες (99% στην οπίσθια μέση γραμμή- 6^η ώρα με τον ασθενή σε γυναικολογική θέση) από ότι στις γυναίκες (90% στην οπίσθια μέση γραμμή).

Παραμονή της ραγάδας πέραν του 1 μήνα συνιστά τη χρόνια ραγάδα, η οποία έχει συνήθως σαν χαρακτηριστικά της μία υπερτροφική θηλή εγγύς, προς τον ορθικό βλεννογόνο, και ένα συνοδό δερματικό ράκος άπω, προς το περιπρωκτικό δέρμα, τα οποία είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας επούλωσης από το βλεννογόνο και το δέρμα, αντίστοιχα, μιας διάσχισης σε δέρμα, που, λόγω του κυκλικού σχήματος του πρωκτού και του τόνου του σφιγκτήρα, δυσχεραίνεται η επούλωσή της.

Α. Χρόνια ραγάδα πρωκτού. Β. Πλαγία έσω σφιγκτηροτομή.

Αιτιοπαθογένεια

Βίαια διάταση του πρωκτικού αυλό και τραύμα από ογκώδη, σκληρά κόπρανα ή και διάρροιες, σε έδαφος ενός υπερτονικού σφιγκτήρα, οδηγεί σε σπασμό και αύξηση του τόνου του έσω σφιγκτήρα.

Ο προκαλούμενος πόνος, λόγω της επαφής των κοπράνων με τον αποκαλυπτόμενο, πια, έσω σφιγκτήρα, επιτείνει περαιτέρω το σπασμό και, συνακόλουθα, τη δυσκοιλιότητα («φαύλος κύκλος» της ραγάδας).

Κλινική εικόνα

• Έντονο, διαξιφιστικό πρωκτικό άλγος κατά την αφόδευση, που, συνήθως, διαρκεί και αρκετά λεπτά μετά το τέλος της αφόδευσης.
• Αίμα που επαλείφει το χαρτί της τουαλέτας ή τα κόπρανα.
• Η δακτυλική είναι δυσχερής ή και αδύνατη λόγω του πόνου και του εύκολα αντιληπτού σπασμού του σφιγκτήρα.

Διαφορική διάγνωση

Πολλαπλές ή υποτροπιάζουσες ή ραγάδες σε άτυπες θέσεις (πρόσθια ή πλάγια) πρέπει να εγείρουν την υποψία των παρακάτω νόσων: νόσος Crohn, καρκίνος πρωκτού, φυματίωση, λευχαιμία, σύφιλη, έλκος από κυτταρομεγαλοϊό, έλκος από HIV, έλκος από ερπητική λοίμωξη, τραύμα (από είσοδο αντικειμένων για ηδονιστικούς λόγους ή ομοφυλοφιλική επαφή).

Θεραπεία

Στην οξεία ραγάδα, συντηρητικά μέσα: καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας με υπακτικά και μαλακτικά κοπράνων, εδρόλουτρα με χλιαρό νερό (για ανακούφιση του σπασμού του σφιγκτήρα), τοπικές αλοιφές με ξυλοκαϊνη ή νιτρογλυκερίνη 0,2%.

Στη χρόνια ραγάδα:

Πλαγία έσω σφιγκτηροτομή (επιμήκης διατομή του έσω σφιγκτήρα κατά την 3^η ώρα για τη λύση του σπασμού του και τη διευκόλυνση της επούλωσης της ραγάδας).

Πλαγία έσω σφιγκτηροτομή

Πρωκτοπλαστική με προώθηση δερματικού κρημνού για την κάλυψη της ραγάδας μετά από νεαροποίηση των χειλέων της ραγάδας και απόξεση του ιστού του εδάφους της.

Διήθηση με τοξίνη αλλαντίασης (botulinum toxin, botox), που προκαλεί χημικού τύπου σφιγκτηροτομή.

Οι πρωκτικές διαστολές αναφέρονται μόνο για ιστορικούς λόγους και πρέπει να αποφεύγονται λόγω του ότι προκαλούν μη ελεγχόμενη σφιγκτηροτομή και ενέχουν τον υψηλό κίνδυνο ακράτειας.

Α. Υπέγερση δερματικού κρημνού από το περιπρωκτικό δέρμα.

Β. Προώθηση και καθήλωση του δερματικού κρημνού για την κάλυψη και επούλωση ραγάδας στην 6^η ώρα.

(Από το προσωπικό αρχείο του Γ. Θεοδωρόπουλου)