Η Ελληνική Εταιρεία Κολοπρωκτολογίας ιδρύθηκε το 2018 και στοχεύει στην προαγωγή της εξειδίκευσης στη Χειρουργική του Παχέος Εντέρου.Η Χειρουργική του κατώτερου πεπτικού είναι απαιτητική, η φιλοσοφία προσέγγισης των παθήσεων του παχέος εντέρου και του πρωκτού είναι ιδιαίτερη, η συνεχής εκπαίδευση και ενημέρωση είναι απαραίτητη και η εφαρμογή των σύγχρονων τεχνολογιών πρέπει να είναι προσεκτική, εξατομικευμένη και απαλλαγμένη από επαγγελματισμούς.

Μετά την ιδιαίτερα επιτυχή διεξαγωγή του 1ου Πανελληνίου Συνεδρίου Κολοπρωκτολογίας, υπό την προεδρία των κων Γ. Θεοδωρόπουλου και Β. Κομπορόζου, όπου προβλήθηκε το έργο πολλών Ελλήνων χειρουργών που ασχολούνται με το κατώτερο πεπτικό και συζητήθηκαν τα ειδικά προβλήματα των ασθενών με γνώμωνα τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα, ετοιμάζεται το 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κολοπρωκτολογίας, το οποίο θα διεξαχθεί από τις 4 έως τις 6 Mαρτίου 2021, στο ξενοδοχείο Μakedonia Palace, στη Θεσσαλονίκη.

Στην Α΄ Ανακοίνωση του Συνεδρίου ο Πρόεδρος, Κθηγητής κος Ι. Κανέλος τονίζει: "Σχεδιάζουμε ένα ιδιαίτερα εντυπωσιακό και επίκαιρο πρόγραμμα με καταξιωμένους διεθνούς κύρους εισηγητές. Η θεματολογία του συνεδρίου θα επικεντρωθεί στην καινοτομία, την πολυπαραγοντική και εξατομικευμένη προσέγγιση των ασθενών, στον άρτιο σχεδιασμό των θεραπευτικών βημάτων και στην ορθολογική εφαρμογή των ελάχιστα επεμβατικών τεχνολογιών, δηλαδή της λαπαροσκοπικής και της ρομποτικής χειρουργικής"

Ευελπιστούμε στη δυναμική παρουσία όλων όσων στήριξαν ενεργά την προσπάθεια αυτή και θα καλοσωρίσουμε νέες και νέους χειρουργούς που προσανατολίζονται στην επιλογή αυτού του ειδικού αντικειμένου της χειρουργικής στη μετέπειτα επαγγελματική και επιστημονική πορεία τους.

Το παρακάτω ενημερωτικό κείμενο αποτελεί ευγενική παραχώρηση και χρησιμοποιείται με την άδεια της εταιρείας ειδών στομίας Coloplast. Για εκτενέστερη πληροφόρηση ο αναγνώστης μπορεί να ανατρέξει στην ιστοσελίδα: https://www.coloplast.gr/

Χειρουργική παχέος εντέρου

Το παχύ έντερο είναι το κατώτερο τμήμα του πεπτικού συστήματος. Εκτείνεται από το τελικό τμήμα του λεπτού εντέρου (ειλεό) έως τον πρωκτό. Στο παχύ έντερο πραγματοποιείται το τελευταίο στάδιο της πεπτικής διαδικασίας, όπου απορροφώνται υγρά και άλατα. Τα υπολείμματα των τροφών που φτάνουν στο τελευταίο τμήμα του παχέος εντέρου, το ορθό, είναι πιο συμπαγή και ονομάζονται κόπρανα. Τα κόπρανα αποβάλλονται από τον οργανισμό μέσω του πρωκτού. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση των διαταραχών στη λειτουργία του κατώτερου πεπτικού συστήματος. Άτομα κάθε ηλικίας υπόκεινται σε επέμβαση στομίας προκειμένου να βρουν λύση στο πρόβλημά τους.

 Τι είναι η στομία;

Σε ορισμένες παθήσεις του παχέος εντέρου το πάσχον τμήμα του εντέρου χρειάζεται να αφαιρεθεί. Για τον λόγο αυτό δημιουργείται  ένα τεχνητό άνοιγμα (στομία) στην κοιλιακή χώρα, μέσω του οποίου επιτρέπεται η αποβολή των κοπράνων από το έντερο προς το εξωτερικό περιβάλλον.

Όταν η στομία δημιουργείται στο παχύ έντερο ονομάζεται κολοστομία.

Όταν δημιουργείται στο τελευταίο τμήμα του λεπτού εντέρου ονομάζεται ειλεοστομία.

Η στομία βρίσκεται στην κοιλιακή χώρα, έχει κόκκινο-ροζ  χρώμα και στις πλειοψηφία των περιπτώσεων προεξέχει από την κοιλία. Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει πιθανότητα η στομία να βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με το κοιλιακό τοίχωμα ή να παρουσιάζει κάποια ανάκληση, να βρίσκεται δηλαδή λίγο πιο μέσα από αυτό. Τις πρώτες ημέρες  μετά την επέμβαση μπορεί να είναι ελαφρώς πιο μεγάλη σε μέγεθος, αλλά το πρήξιμο υποχωρεί τους επόμενους  2 μήνες.

Στον βλεννογόνο υμένα δεν υπάρχουν νεύρα και για τον λόγο αυτό  δεν θα αισθάνεστε τίποτα όταν αγγίζετε τη στομία. Η στομία  μπορεί να ματώσει λίγο όταν την αγγίζετε, όπως για παράδειγμα όταν αλλάζετε τον σάκος ή όταν καθαρίζετε το περιβάλλον δέρμα. Αυτό είναι φυσιολογικό και χωρίς επιπτώσεις. Αν συνεχίσει όμως να αιμορραγεί πρέπει να συμβουλευτείτε τον ιατρό σας. Θα πρέπει να ελέγχετε τη στομία σας αν έχει φυσιολογικό χρώμα και ότι δεν ματώνει πολύ συχνά.

Φροντίδα στομίας

Στην περίπτωση που έχετε υποβληθεί σε επέμβαση στομίας, τα κόπρανα τα οποία παράγονται συνεχώς θα βγαίνουν από την στομία λίγα-λίγα. Η συλλογή τους θα γίνεται σε έναν ειδικά σχεδιασμένο για αυτήν την χρήση σάκο.

Αν η επιδερμίδα μείνει εκτεθειμένη στις εντερικές εκκρίσεις για πολλή ώρα θα ερεθιστεί από τα πεπτικά ένζυμα και όλες τις άλλες ουσίες που περιέχονται σε αυτές. Για τον λόγο αυτό υπάρχουν προϊόντα φροντίδας στομίας  που χρησιμοποιούνται προκειμένου να διατηρείται το δέρμα υγιές.

Η ζωή μετά την επέμβαση

Ακολουθώντας τις οδηγίες του ιατρού σας και χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα υλικά θα μπορείτε σύντομα να ζείτε και πάλι μια φυσιολογική ζωή και να ασχολείστε ξανά με τις δραστηριότητες που επιθυμείτε. Μπορείτε να συνεχίσετε να εργάζεστε, να αθλείστε και να συνεχίσετε τις αγαπημένες σας δραστηριότητες, αρκεί αυτές να μην περιέχουν άρση βαρέων  αντικειμένων κυρίως κατά την άμεση μετεγχειρητική περίοδο.

Οι περισσότεροι οστομικοί μπορούν να συνεχίσουν να αθλούνται όπως και πριν την επέμβαση. Η στομία δεν θα πρέπει να σας εμποδίζει να αθλείστε, όλα εξαρτώνται από το πόσο άνετα αισθάνεστε εσείς. Καθώς αναρρώνετε από την επέμβαση, θα προσέξετε ότι προσαρμόζεστε στη νέα ζωή με στομία. Είναι πολύ σημαντικό να έχετε θετική διάθεση και να κάνετε πράγματα που σας ευχαριστούν όπως να απολαύσετε ένα γεύμα σε ένα εστιατόριο ή να βγείτε έξω για ποτό με φίλους.

Η επέμβαση στομίας όπως και κάθε είδους επέμβαση μπορεί να επηρεάσει το σώμα σας και να νιώθετε ανασφάλεια με την εμφάνισή σας. Ίσως χρειαστεί λίγος χρόνος για να συνηθίσετε τις αλλαγές και αυτό να έχει σαν αποτέλεσμα να αισθάνεστε λιγότερο ελκυστικοί. Αν και μπορεί να είναι δύσκολο, είναι πολύ σημαντικό να αποδεχτείτε το σώμα σας ως ένα κομμάτι του εαυτού σας. Η επέμβαση στομίας δεν είναι απαραίτητο να επηρεάσει τη σχέση με τον σύντροφό σας ή ακόμα και την απόφασή σας να αποκτήσετε ένα παιδί.

Δεν χρειάζεται να ακολουθήσετε κάποια ειδική δίαιτα, αλλά ορισμένες φορές, μπορεί να εντοπίσετε συγκεκριμένες τροφές, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν περισσότερα αέρια ή απλά να μην σας ταιριάζουν.

Αν πιστεύετε ότι μια συγκεκριμένη τροφή σας προκαλεί κάποιο πρόβλημα, προσπαθήστε να την αποφύγετε για ένα διάστημα και να τη βάλετε στη διατροφή σας ξανά μετά από λίγο καιρό. Αν το δοκιμάσετε αυτό τρεις φορές για κάθε ύποπτη τροφή, θα ξέρετε με σιγουριά ποια τροφή σας προκαλεί πρόβλημα.

Οι σάκοι νέας γενιάς είναι τόσο διακριτικοί που δεν φαίνονται μέσα από τα ρούχα και έχουν ειδικά φίλτρα για να μην μυρίζουν κι έτσι δεν γίνεται αντιληπτό από τους φίλους και τους συγγενείς σας ότι έχετε στομία. Με αυτό τον τρόπο μπορείτε να συνεχίσετε την κοινωνική σας ζωή και να χαίρεστε την καθημερινότητα με τους αγαπημένους σας.

Επιλογή του κατάλληλου σάκου

Υπάρχουν σάκοι συλλογής κοπράνων αυτοκόλλητοι και 2 τεμαχίων οι οποίοι αποτελούνται από έναν σάκο συλλογής κοπράνων και μία βάση που εφαρμόζει γύρω από τη στομία. Είναι πολύ σημαντικό να χρησιμοποιείται τον κατάλληλο τύπο σάκου  που ενδείκνυνται για τη δική σας περίπτωση, ανάλογα με τη μορφολογία της στομίας σας, ώστε να αισθάνεστε ασφάλεια.

Φροντίδα δέρματος

Το δέρμα θα πρέπει να είναι στεγνό και καθαρό ώστε να έχετε μια σωστή εφαρμογή του σάκου. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να φροντίζεται το δέρμα γύρω από τη στομία με ειδικά προϊόντα ώστε να το διατηρείτε υγιές και να αποφεύγονται δερματικοί ερεθισμοί.

Η χρήση συμπληρωματικών προϊόντων όπως υγρό και καθαριστικά μαντηλάκια δέρματος βοηθούν ώστε να διατηρείτε το δέρμα καθαρό ενώ  υπάρχουν  κρέμες  και σπρέι προστασίας δέρματος καθώς επίσης και πάστα στομίας που συμβάλουν στη διατήρηση του υγιούς δέρματος.

Επιπλέον η ατομική υγιεινή, η σωστή συχνότητα αλλαγής των σάκων συλλογής και η σωστή χρήση των προϊόντων είναι βασικές προϋποθέσεις για να διατηρήσετε τη στομία σας υγιή.

Συμπληρωματικά προϊόντα όπως το αποσμητικό και η ζώνη στομίας μπορούν να σας βοηθήσουν να αισθάνεστε άνεση και σιγουριά.

Προϊόντα συλλογής κοπράνων

Υπάρχουν διάφοροι τύποι σάκων συλλογής κοπράνων ανάμεσα από τους οποίους  μπορείτε να επιλέξετε αυτόν που σας ταιριάζει και σας διευκολύνει στη χρήση. Τα προϊόντα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: αυτοκόλλητο σάκο με κολλητική επιφάνεια ενσωματωμένη στον σάκο και σύστημα δύο τεμαχίων με ξεχωριστό σάκο και βάση. Μπορείτε να διαλέξετε ανάμεσα σε διαφανείς και αδιαφανείς σάκους καθώς επίσης και σε βάσεις επίπεδες ή με κωνοειδές σχήμα ανάλογα με τη μορφολογία της κοιλιάς.

Οδηγίες αλλαγής αυτοκόλλητου σάκου

Ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα:

1. Αρχικά πρέπει να αφαιρέσετε τον παλιό σάκο. Κρατήστε με το ένα χέρι το δέρμα τεντωμένο και με το άλλο τραβήξτε τον σάκο προς τα κάτω. Στο σημείο αυτό μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα σπρέι αφαίρεσης κολλητικού ή καθαριστική λοσιόν για πιο εύκολη απομάκρυνση του σάκου. Καθαρίστε και φροντίστε το δέρμα σας  χρησιμοποιώντας καθαριστικό δέρματος και εφαρμόστε μια ενυδατική και προστατευτική κρέμα ή ένα σπρέι προστασίας δέρματος στο δέρμα γύρω από το στόμιο.

2. Μετρήστε το στόμιο σας και στη συνέχεια  χρησιμοποιώντας τις γραμμές οδηγούς που βρίσκονται πάνω στο κολλητικό κόψετε το άνοιγμα του κολλητικού στο κατάλληλο μέγεθος, αφήνοντας 2-3 χιλ. περιθώριο.

3. Αφαιρέστε το διαφανές προστατευτικό από το κολλητικό και έχοντας τεντωμένο το δέρμα με το ένα χέρι εφαρμόστε τον σάκο γύρω από το στόμιο, ξεκινώντας την εφαρμογή από κάτω προς τα πάνω.

4. Πιέστε καλά το κολλητικό στο δέρμα με κυκλικές κινήσεις  για να κολλήσει καλά ο σάκος πάνω στο δέρμα.

Οδηγίες αλλαγής συστήματος δύο τεμαχίων με σάκο που κουμπώνει στη βάση

1. Αρχικά πρέπει να αφαιρέσετε τον παλιό σας σάκο. Βγάλτε τον σάκο από τη βάση τραβώντας τον προς τα πάνω ενώ ταυτόχρονα τον απομακρύνετε από τη βάση. 
2. Αφαιρέστε προσεκτικά την παλιά βάση χρησιμοποιώντας ένα σπρέι αφαίρεσης κολλητικού ή καθαριστική λοσιόν. Κρατήστε με το ένα χέρι το δέρμα τεντωμένο και με το άλλο τραβήξτε τη βάση προς τα κάτω. Καθαρίστε και φροντίστε το δέρμα σας  χρησιμοποιώντας καθαριστικό δέρματος και εφαρμόστε μια ενυδατική και προστατευτική κρέμα ή ένα σπρέι προστασίας δέρματος στο δέρμα γύρω από το στόμιο.

3. Μετρήστε το στόμιο σας και στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας τις γραμμές οδηγούς που βρίσκονται πάνω στο κολλητικό της βάσης, κόψετε το άνοιγμα του κολλητικού στο κατάλληλο μέγεθος αφήνοντας 2-3 χιλ. περιθώριο. Πριν την εφαρμογή, απομακρύνετε το διαφανές προστατευτικό από το κολλητικό της βάσης.

5. Τοποθετήστε την απαραίτητη ποσότητα πάστας, που σας έχει υποδείξει ο επαγγελματίας υγείας, κάτω από τη βάση για καλύτερη στεγανοποίηση, προκειμένου να μείνει το δέρμα γύρω από το στόμιο στεγνό και καθαρό.

6. Εφαρμόστε τη βάση στο δέρμα γύρω από το στόμιο. Πιέστε σταθερά πάνω στο δέρμα το κολλητικό ξεκινώντας από κάτω και συνεχίστε προς τα πάνω με κυκλικές κινήσεις.

7. Στη συνέχεια πιέστε τον σάκο και τη βάση μαζί ξεκινώντας από το κάτω μέρος.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΠΡΩΚΤΟΥ;

Οι χειρουργοί παχέος εντέρου και πρωκτού είναι ειδικοί στη χειρουργική και στη μη χειρουργική θεραπεία των παθήσεων του παχέος εντέρου, του ορθού και του πρωκτού. Έχουν ολοκληρώσει ένα πλήρως δομημένο πρόγραμμα εξειδίκευσης και προηγμένης χειρουργικής εκπαίδευσης στη θεραπεία των ασθενειών αυτών, ενώ προηγουμένως έχουν πλήρως καταρτιστεί στη γενική χειρουργική και έχουν λάβει το σχετικό τίτλο ειδικότητας. Συνήθως έχουν πιστοποιηθεί ως ειδικοί χειρουργοί, έχοντας λάβει τίτλο εξειδίκευσης μετά την επιτυχή συμμετοχή τους σε σχετικές Ευρωπαϊκές ή Αμερικανικές εξετάσεις εξειδίκευσης. Είναι εξαιρετικά έμπειροι στην αντιμετώπιση τόσο των καλοήθων, όσο και των κακοήθων νόσων του παχέος εντέρου, του ορθού και του πρωκτού και είναι σε θέση να αξιολογήσουν διαγνωστικά, να οργανώσουν τον απαραίτητο έλεγχο των ασθενών, να προτείνουν την κατάλληλη θεραπευτική στρατηγική  και να προβούν στην εξειδικευμένη χειρουργική θεραπεία των παθήσεων που άπτονται του ειδικότερου γνωστικού τους αντικειμένου.

Πολλοί ασθενείς, που προσέρχονται αναζητώντας λύση στο πρόβλημα τους, συχνά μου ζητούν να εφαρμόσω την επέμβαση «χωρίς νυστέρι» ή να χειρουργηθούν με τη «νέα μέθοδο με laser» ή με κάποια άλλη διαφημιζόμενη «πρωτοποριακή» τεχνική, για την οποία έμαθαν από κάποιον γνωστό τους ή ενημερώθηκαν από μη ιατρικά περιοδικά, κάποια εφημερίδα, το διαδύκτιο ή και την τηλεόραση.

Είναι απόλυτα φυσικό ο κάθε ασθενής να μην διαθέτει τις απαραίτητες ιατρικές γνώσεις για την αξιολόγηση τόσο της κατάστασής του, όσο και για την εκτίμηση των χειρουργικών επιλογών που διατίθενται. Είναι όμως υποχρεωτικό και από τον ιατρό να ενημερώνει με απόλυτη ειλικρίνεια τον ασθενή για καθεμιά από τις μεθόδους που έχουν ενσωματωθεί στη θεραπευτική φαρέτρα με όλα τα δυνητικά πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους. Είναι επίσης λογικό ένας ασθενής να προσδοκά την ταχύτερη λύση στο πρόβλημα του, ιδιαίτερα, μάλιστα, εάν αυτή μπορεί να επιτευχθεί με τον πλέον ανώδυνο και αναίμακτο τρόπο.

Η αποφυγή του «νυστεριού», του βασικότερου χειρουργικού εργαλείου, δεν είναι αυτή που κατάφερε απαραίτητα την ταχεία, αναίμακτη και ανώδυνη ανάρρωση, σε κάποιες από τις κλασσικές χειρουργικές οντότητες. Στη λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή, για παράδειγμα, το νυστέρι χρησιμοποιείται για να δημιουργηθούν οι μικρές οπές από όπου πρέπει να περάσουν τα ειδικά εργαλεία, ενώ για την αποκόλληση της χοληδόχου κύστης χρησιμοποιείται η ηλεκτροδιαθερμία, δηλαδή ένα είδος «ηλεκτρικού» νυστεριού. Χειρουργικοί τραυματισμοί, λοιπόν, συμβαίνουν αλλά είναι λιγότεροι από την «ανοικτή» μέθοδο, όπου, πάλι, χρησιμοποιείται το κλασικό και το «ηλεκτρικό» νυστέρι. Το πλεονέκτημα της λαπαροσκοπικής δεν οφείλεται στην αποφυγή του νυστεριού, αλλά στην προσπέλαση, στα ειδικά διαμορφωμένα λεπτά λαπροσκοπικά εργαλεία και στην εκπαίδευση του χειρουργού.

Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών από την Ιατρική βιομηχανία στη Χειρουργική του Παχέος Εντέρου και του Πρωκτού ήταν ιδιαίτερα έκδηλη μέσα στις τελευταίες δύο δεκαετίες. Τα πλεονεκτήματα της τεχνολογικής εξέλιξης αποδείχθηκαν μέσα στα χρόνια αυτά από την εφαρμογή νέων τεχνικών στις περιπτώσεις που η αποτελεσματικότητα τους δοκιμάστηκε επαρκώς μέσω των ενδεδειγμένων τακτικών της χειρουργικής επιστήμης. Έτσι, οι μεγάλες διεθνείς μελέτες ανέδειξαν την ογκολογική ισοδυναμία της λαπαροσκοπικής και της κλασσικής «ανοικτής» χειρουργικής στον καρκίνο του παχέος εντέρου. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι όλοι οι καρκίνοι του παχέος εντέρου πρέπει οπωσδήποτε να χειρουργούνται λαπαροσκοπικά, όπως αυτό είναι σαφώς ενδεδειγμένο στην περίπτωση της χολοκυστεκτομής, οπότε και είναι μάλλον λάθος η εξαρχής εφαρμογή της «ανοικτής» χειρουργικής. Σημαίνει ωστόσο, ότι, εφόσον ο ασθενής επιθυμεί να επωφεληθεί από τα πλεονεκτήματα μιας ταχύτερης ανάρρωσης κατά περίπου 2 ημέρες, του λιγότερου, αλλά όχι ανύπαρκτου πόνου μετά το χειρουργείο και του καλύτερου κοσμητικού αποτελέσματος λόγω των μικρότερων, αλλά όχι ανύπαρκτων, τομών στην κοιλιά, τότε μπορεί να προτιμήσει τη λαπαροσκοπική χειρουργική.

Πάντως, ο ασθενής δεν μπορεί να περιμένει καλύτερο ογκολογικό αποτέλεσμα, ούτε την αποφυγή μιας στομίας, όταν αυτή κρίνεται αναγκαία, επειδή έκανε την επέμβαση λαπαροσκοπικά. Ωστόσο, τουλάχιστον προσωπικά, προτιμώ στις περισσότερες περιπτώσεις τη λαπαροσκοπική αφαίρεση του παχέος εντέρου, γιατί, όπως δείχνουν οι τελευταίες συστηματικές αναλύσεις, όσο και η προσωπική εμπειρία, η λαπαροσκοπική μπορεί να έχει λιγότερες μετεγχειρητικές επιπλοκές και για, τουλάχιστον κάποιους καρκίνους, όπως αυτούς που θα απαιτήσουν σύντομη έναρξη χημειοθεραπείας, να έχει σαφές πλεονέκτημα.

Στον ασθενή πρέπει να εξηγηθεί ότι η λαπαροσκοπική κολεκτομή είναι μεν λιγότερο τραυματική, αφού τα διάφορα εργαλεία κοπής των ιστών, όπως το νυστέρι, χρησιμοποιούνται λιγότερο, εξακολουθεί όμως, και πρέπει να περιλαμβάνει την έκταση της εκτομής της «ανοικτής» χειρουργικής. Είναι το ίδιο χειρουργείο, απλά γίνεται με άλλον τρόπο, άλλη προσπέλαση, άλλη προσέγγιση, που βασίζεται σε συντριπτικό βαθμό στη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας.

Η ενημέρωση του ασθενούς πρέπει να είναι πλήρης και ειλικρινής και να μην βασίζεται σε υποκρυπτόμενα επαγγελματικά οφέλη. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της ρομποτικής χειρουργικής στον καρκίνο του παχέος εντέρου. Αν και χρησιμοποιεί πανάκριβη, εξελιγμένη τεχνολογία, οι μεγάλες πρόσφατες πολυκεντρικές μελέτες δεν απέδειξαν ότι η ρομποτική προσπέλαση έχει κανένα κλινικό και ογκολογικό πλεονέκτημα συγκριτικά με τη λαπαροσκοπική. Αδιαμφισβήτητα, είναι πολύ πιο ακριβή από τη λαπαροσκοπική χειρουργική και, τουλάχιστον για τον ασθενή, μάλλον περισσότερο τραυματική, αφού ο χρόνος διενέργειας της είναι μεγαλύτερος και απαιτεί τη χρήση περισσότερων καναλιών εργασίας για τα εργαλεία.

Σε πρόσφατη ερώτηση (https://www.escp.eu.com/news/event-news/1334-looking-forward-to-escp 2016-controversies-in-robotic-colorectal-surgery) που απευθύνθηκε στον κο Steven Wexner, διεθνώς αναγνωρισμένο χειρουργό παχέος εντέρου από το Cleveland Clinic, Florida των ΗΠΑ, για το γιατί οι χειρουργοί διενεργούν ρομποτικές επεμβάσεις, αυτός απάντησε ότι, λόγω της επιβολής των κανόνων της αγοράς, πολλοί χειρουργοί παχέος εντέρου στις ΗΠΑ «φοβούνται» ότι θα χάσουν τους ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο, οι οποίοι θα καταλήξουν να χειρουργούνται από «ρομποτικούς» χειρουργούς, ανεξαρτήτως της ύπαρξης ή μη εξειδίκευσης στη χειρουργική του παχέος εντέρου. Συμπλήρωσε ότι η ρομποτική χειρουργική μαθαίνεται πιο εύκολα από τη λαπαροσκοπική, λόγω της ευκολίας που σου προσφέρουν οι ρομποτικοί βραχίονες, και αυτό αποτελεί έναυσμα για χειρουργούς παχέος εντέρου που δεν ξέρουν να εφαρμόζουν λαπαροσκοπικές τεχνικές, να μεταπηδήσουν απευθείας στη χρήση του ρομπότ. Κανείς λοιπόν δεν μπορεί να αμφισβητήσει το σαφές επαγγελματικό πλεονέκτημα για χειρουργούς και Ιδρύματα που διαθέτουν ρομποτική τεχνολογία.

Το λυπηρό είναι ότι οι ασθενείς, πολλές φορές, δεν ασχολούνται με το ογκολογικό αποτέλεσμα της επέμβασης, το οποίο είναι άμεσα συνυφασμένο με την αρτιότητα της ριζικής αφαίρεσης, όπως αυτή θα πραγματοποιηθεί από τον εξειδικευμένο χειρουργό παχέος εντέρου, αλλά με τον τρόπο, που θα γίνει η προσπέλαση στο εσωτερικό της κοιλιάς, παράμετρος, που φαίνεται να παίζει τη μικρότερη σημασία. Βεβαίως, αυτό είναι το αποτέλεσμα της κατευθυνόμενης ενημέρωσης των ασθενών, όπου η παράμετρος του κέρδους από τη χρήση ακριβών τεχνολογιών πρέπει πάντα να λαμβάνεται σοβαρά.

Μία άλλη πολύπαθη περιοχή από την καλώς και κακώς εννοούμενη χρήση «πρωτοποριακών» μεθόδων στην αντιμετώπιση παθολογιών της είναι ο πρωκτός. Η απαίτηση για «ανώδυνες» θεραπείες σε αυτή την ευαίσθητη περιοχή είναι παλαιά. Έτσι ο «φόβος του νυστεριού» από την πλευρά των ασθενών, έκανε διάσημες τις, ευτυχώς, παλαιά εφαρμοζόμενες και εγκαταλειμμένες στον πολιτισμένο κόσμο, «επικίνδυνες» διαστολές του πρωκτού για αιμορροϊδες και ραγάδες. Αν και λόγω της χάλασης του σφιγκτήρα, οδηγούν σε συμπτωματική ανακούφιση, έχουν επιπλοκές και, σαφώς, δεν προσφέρουν μακροπρόθεσμη απαλλαγή από την πάθηση. Διεθνώς, στις συστάσεις που προέρχονται από τις χειρουργικές εταιρείες παχέος εντέρου και πρωκτού, οι διαστολές δεν θεωρούνται έγκριτη τακτική για την αντιμετώπιση της αιμορροϊδοπάθειας.

 Οι ασθενείς, παρασυρόμενοι από τις «εμπορικές» τάσεις και τη διαφημιζόμενη «βαρύγδουπη» τεχνολογία, που όμως δεν έχει διέλθει του απαραίτητου κλινικού ελέγχου επαρκώς, καταλήγουν να «χειρουργηθούν» για τις αιμορροΐδες τους με πολλά υποσχόμενες ακριβές μεθόδους με αμφίβολα, σε βάθος χρόνου, αποτελέσματα. Για τις αιμορροΐδες, οι δύο πλέον «διαφημισμένες» μοντέρνες ελάχιστα τραυματικές, «μη αφαιρετικές» τεχνικές, που, τουλάχιστον στη βασική τους εφαρμογή δεν απαιτούν αιμορροίδεκτομή, είναι η αιμορροϊδοπηξία με συρραπτικό (stapled hemorrhoidopexy, procedure for prolapsed hemorrhoids, PPH), γνωστή και ως τεχνική Longo από τον εμπνευστή της, και η υπερηχογραφικά καθοδηγούμενη απολίνωση των αιμορροϊδικών αγγείων (Doppler-guided hemorrhoidal artery ligation, HAL) ή διαπρωκτική αιμορροϊδική απαγγείωση (Transanal Hemorrhoidal Dearterialization, THD) η οποία συνδυάζεται με ή χωρίς αιμορροϊδοπηξία με συνεχή ραφή ανάρτησης των αιμορροϊδικών όζων. Παθοφυσιολογικά μπορεί να θεωρηθεί ότι, τουλάχιστον, στοχεύουν στη διόρθωση των γενεσιουργών υποκείμενων μηχανισμών, που οδηγούν στη γένεση της αιμορροϊδοπάθειας.

Και πάλι η πλήρης ενημέρωση των ασθενών είναι απαραίτητη, ειδάλλως οι συνέπειες μπορεί να είναι αρνητικές και για τους ίδιους τους ασθενείς αλλά και το μέλλον των μεθόδων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα πολλά υποσχόμενης τεχνικής, η οποία τελικά, κατέληξε να δυσφημιστεί από την «κακή» κατάχρησή της είναι η τεχνική Longo. Αν και πλέον ανώδυνη μέθοδος σε σχέση με την κλασσική αιμορροϊδεκτομή, η χρήση της συνδυάστηκε με υψηλά ποσοστά υποτροπών και, σε κάποιες περιπτώσεις, με την εμφάνιση δυσίατων και καταστροφικών επιπλοκών. Η σύγχρονη σύσταση είναι ότι οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνονται ότι τελικώς είναι δική τους επιλογή εάν θέλουν να δεχθούν την υψηλή πιθανότητα υποτροπής και την πιθανή επανεπέμβαση, στην οποία πιθανά να χρειαστεί να υποβληθούν μελλοντικά, επωφελούμενοι όμως από τα βραχυπρόθεσμα πλεονεκτήματα της τεχνικής PPH, δηλαδή το λιγότερο πόνο.

Ακόμα και η HAL/ ΤHD, την οποία εφαρμόζω εδώ και χρόνια, από μόνη της δεν αρκεί πολλές φορές στη μακρόχρονη επίλυση του προβλήματος του ασθενούς. Έτσι εξηγώ στον ασθενή με προχωρημένου βαθμού αιμορροΐδες ότι η εφαρμογή της HAL/THD θα ελαχιστοποιήσει την ανάγκη αφαίρεσης αιμορροϊδικών όζων με νυστέρι ή ψαλίδι ή διαθερμία, αλλά δεν την εξαφανίζει, αφού η «ελάχιστη εκτομή» υπολειπόμενων όζων μπορεί να χρειαστεί, εάν θέλουμε να πετύχουμε ένα καλό, μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα, με κόστος, βέβαια στο μετεγχειρητικό πόνο.

Το laser δεν είναι ένα αθώο εργαλείο που υποκαθιστά το νυστέρι. Λειτουργεί μέσω της ιστικής καταστροφής που προκαλεί. Το laser ήταν η μορφή ενέργειας της μόδας στη δεκαετία του 1990, όχι μόνο δεν αποδείχθηκαν πλεονεκτήματα από τη χρήση του, αλλά λόγω της ιστικής καταστροφής που προκαλούσε, ενοχοποιήθηκε και για πρωκτικές στενώσεις. Τουλάχιστον ως εργαλείο κοπής και αιμόστασης στις αιμορροΐδες δεν συστήνεται από τις σοβαρές εταιρείες της χειρουργικής παχέος εντέρου και πρωκτού. Η επανεμφάνισή του, τα τελευταία χρόνια σε πιο εκλεπτυσμένη έκδοση δεν συνοδεύτηκε από τις απαραίτητες, καλά σχεδιασμένες, μακρόχρονες μελέτες που θα αποδείξουν, αν όχι την ανωτερότητά του, τουλάχιστον την αποτελεσματικότητά του. Ωστόσο, στα αυτιά των ασθενών πάντα το laser θα ακούγεται ελκυστικό.

«Πρωτοποριακές», «καινοτόμες» και «επαναστατικές» μέθοδοι έχουν εισαχθεί και στην αντιμετώπιση των άλλων συχνών παθολογιών του πρωκτού. Για παράδειγμα, ενώ η πλέον αποδεκτή από τους ειδικούς χειρουργούς παχέος εντέρου και πρωκτού, τουλάχιστον στις ΗΠΑ, τεχνική διόρθωσης περιπρωκτικών συριγγίων είναι σήμερα η «απολίνωση της μεσοσφιγκτηριακής νοίρας του συριγγώδους πόρου», γνωστή ως LIFT, με ποσοστά επιτυχίας 80-90% (ίσως τα μεγαλύτερα που έχουν επιτευχθεί για τη δυσίατη αυτή παθολογία), η τεχνική που διαφημίστηκε έντονα ήταν η βιντεοσκοπικά καθοδηγούμενη θεραπεία των περιεδρικών συριγγίων, γνωστή ως VAAFT. Τα καλύτερα αποτελέσματα που έχουν αναφερθεί είναι της τάξεως του 70%. Πέραν, όμως, από τα αποτελέσματα που αφορούν στους ασθενείς των Ιταλών εμπνευστών της μεθόδου, οι μοναδικές μελέτες που έχουν δημοσιευθεί έως τώρα προέρχονται από το Πακιστάν, την Ινδία, τη Σιγκαπούρη, την Πολωνία και τη Βραζιλία. Αν και έχει περιγραφεί σχεδόν 10 χρόνια, η VAAFT δεν έτυχε αποδοχής από Ιδρύματα των ΗΠΑ και της Βόρειας Ευρώπης, τα οποία φημίζονται για τη σοβαρή και επιτυχή ενασχόλησή τους με περίπλοκα προβλήματα του πρωκτού. Οι λόγοι είναι προφανείς. Πρόκειται για μία μέθοδο που απαιτεί ακριβό εξοπλισμό και χρειάζεται επιπλέον χειρουργική για την αντιμετώπιση του έσω στομίου του συριγγίου. Αντιθέτως η LIFT απαιτεί απλά ράμματα, χωρίς ιδιαίτερο κόστος, αλλά και ειδική γνώση της ανατομίας της περιοχής, αφού η επέμβαση διενεργείται στο στενό μεσοσφιγκτηριακό χώρο, μία περιοχή με την οποία είναι εξοικειωμένοι οι εξειδικευμένοι χειρουργοί παχέος εντέρου και πρωκτού. Βέβαια, το πρόβλημα θα λυνόταν με μία απευθείας σύγκριση των τεχνικών αυτών σε μία καλά σχεδιασμένη μελέτη, η οποία, για προφανείς λόγους, θα είναι μάλλον δύσκολο να σχεδιαστεί και να πραγματοποιηθεί.

Για τη χρόνια ραγάδα του πρωκτού, παρά το γεγονός ότι η μικρή πιθανότητα παροδικής ακράτειας του εντέρου, που ακολουθεί την εφαρμογή της «χρυσής σταθεράς», δηλαδή της, για πολλά χρόνια, χειρουργικής τεχνικής πρώτης επιλογής, της πλάγιας έσω σφιγκτηροτομής, έχει επιλυθεί με την ελαχιστοποίησή της σε μήκος και τη συμπλήρωσή της με την τεχνικά σχετικά εύκολη «προώθηση δερματικού κρημνού», η εισαγωγή του γνωστού Botox και στη θεραπεία της ραγάδας είναι πραγματικότητα εδώ και κάποια χρόνια. Αν και προτιμάται μάλλον από τους Ευρωπαίους χειρουργούς, η πιθανότητα μιας συνήθως αναστρέψιμης, ακράτειας, το υψηλό κόστος της τοξίνης και η πιθανότητα αποτυχίας της θεραπείας είναι σημαντικά μειονεκτήματα. Και όλα αυτά για την αποφυγή του νυστεριού, το οποίο, ουκ ολίγες φορές, θα είναι αυτό που θα απαλλάξει οριστικά τον ασθενή από τα προβλήματά του. Τα προβλήματα από το νυστέρι δεν προκαλούνται από αυτό καθαυτό, αλλά από τον τρόπο που αυτό χρησιμοποιείται!

Υπήρξαν όμως και οι περιπτώσεις που η επίδραση της νέας τεχνολογίας ήταν καθοριστική, αφού δημιούργησε νέες τεχνικές ή αναμόρφωσε με αποτελεσματικό τρόπο παλαιότερες τεχνικές. Έτσι, χαρακτηριστικά παραδείγματα χειρουργικών τεχνικών για την αντιμετώπιση παθήσεων του κατώτερου πεπτικού, όπου η νέα τεχνολογία ήρθε να καλύψει τεχνικές ανεπάρκειες και μειονεκτήματα των παραδοσιακών τεχνικών είναι η τεχνική STARR για την αντιμετώπιση αυστηρά επιλεγμένων ασθενών με αποφρακτικού τύπου δυσκοιλιότητα, η TAMIS, μία εξειδικευμένη ελάχιστα επεμβατική προσπέλαση για τη διαπρωκτική αφαίρεση των νεοπλασμάτων του ορθού και η διαπρωκτική ολική μεσοορθική εκτομή, γνωστή ως ta-TME, η οποία ανοίγει νέους ορίζοντες στην αρτιότερη και ευκολότερη αντιμετώπιση των καρκίνων του ορθού.

Ο σύγχρονος χειρουργός πρέπει να χρησιμοποιεί τη νέα τεχνολογία με σύνεση. Τα πλεονεκτήματα πρέπει να είναι προφανή για τον ασθενή. Ο ασθενής δεν χρειάζεται να παρασύρεται από διαφημιζόμενες τεχνικές, πριν να πάρει τη γνώμη του ειδικού χειρουργού. Οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνονται για όλα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των μεθόδων που προσφέρουν ή υπόσχονται ότι προσφέρουν θεραπεία.

Οι «μύθοι» περί ολοκληρωτικά ανώδυνων, οριστικά απαλλακτικών, ανεπίπλεκτων και μακροπρόθεσμα αποτελεσματικών θεραπειών δεν αρμόζουν σε απόλυτο βαθμό σε όλες τις «ελάχιστα επεμβατικές» τεχνικές, οι οποίες, επουδενί, δεν πρέπει να θεωρούνται και «ελάχιστα τραυματικές», αφού το χειρουργικό τραύμα είναι αναπόφευκτο και, τελικώς, αυτό που θα ωφελήσει τον ασθενή, αρκεί η έκταση και η ποιότητα του να είναι η σωστή και όχι η βλαπτική.

Στις συστάσεις για τους ασθενείς από την Αμερικανική Εταιρεία Παχέος Εντέρου και Πρωκτού τονίζεται το ότι οι ασθενείς έχουν το δικαίωμα και πρέπει να ζητούν από το χειρουργό τους πληροφορίες για την επαρκή εξειδίκευση του στη Χειρουργική του Παχέος Εντέρου και του Πρωκτού, πριν τον εμπιστευτούν στην αντιμετώπιση ενός προβλήματός τους που αφορά το κατώτερο πεπτικό σύστημα.